Τα σχολεία διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στις κοινότητες κατά τη διάρκεια περιόδων κλεισίματος σχολείων, αποτελώντας συχνά τη μόνη δημόσια υπηρεσία πρώτης γραμμής ανοικτή και προσβάσιμη στις τοπικές κοινότητες, πέρα από τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (αστυνομία, πυροσβεστική, ασθενοφόρα).

Παρόλο που τα σχολεία στην Ελλάδα δεν έχουν αρκετή αυτονομία, διαδραμάτισαν αναπόσπαστο ρόλο στις κοινότητές τους κατά τις περιόδους κλεισίματος των σχολείων.

Τα κρατικά σχολεία είναι ιδιαίτερα συγκεντρωτικά στην Ουγγαρία και έχουν πολύ μικρή αυτονομία. Τα σχολεία που συντηρούνται από διάφορες εκκλησίες διαθέτουν περισσότερα χρήματα και ευκαιρίες συνεργασίας με την κοινότητα. Υπάρχουν επίσης μερικά ιδιωτικά σχολεία που απευθύνονται στους προνομιούχους, αλλά παρέχουν επίσης υποτροφίες για ταλαντούχους μη προνομιούχους μαθητές/μαθήτριες.

Τα σχολεία διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στον εντοπισμό των αναγκών των εργαζόμενων οικογενειών, με βάση την προηγούμενη εμπειρία και τη συνεργασία σε τοπικό επίπεδο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα περισσότερα παιδιά που είχαν ανάγκη να μπορούν να παρακολουθούν το σχολείο χωρίς διακοπή. Το άνοιγμα των πυλών των σχολείων στις κοινότητες συνέβαλε επίσης στο να βρίσκονται οι άνθρωποι μαζί σε εξωτερικούς χώρους και να αθλούνται περισσότερο από πριν.

Έτσι, όλα όσα γνωρίζουμε από την περίοδο του Covid-19 είναι η σημασία των γρήγορων διαύλων επικοινωνίας μεταξύ των συνοδών μάθησης, των μαθητών/μαθητριών, αλλά και των συνοδών μάθησης και των γονέων.

Οι ορισμοί της "σχολικής κοινότητας" ήταν ρευστοί, ενδεχομενικοί και ανταποκρίνονταν στις ταχέως μεταβαλλόμενες ανάγκες των διαφόρων ομάδων. Οι εμπειρίες των οικογενειών, και ο αντίκτυπος του Covid σε αυτές, εντός της περιοχής ενός σχολείου διέφεραν σημαντικά ανάλογα με τη μεταβατικότητα. Οι πιο καθιερωμένες κοινότητες βίωσαν διαφορετικές επιπτώσεις, όπως πένθος και υπερπληθυσμός στα νοικοκυριά, σε σύγκριση με τις πιο παροδικές κοινότητες που είχαν επείγουσες ανάγκες πρόνοιας.

Στις ομάδες-στόχους περιλαμβάνονται παιδιά από άλλες χώρες, παιδιά Ρομά, παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και παιδιά από την Ελλάδα που προέρχονται από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Ένα βασικό κοινό χαρακτηριστικό αυτών των παιδιών είναι ότι προέρχονται από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Ειδική βοήθεια στα παιδιά αυτά παρέχεται μέσω δωρεών από το Υπουργείο Παιδείας, τους συλλόγους γονέων σε κάθε σχολείο και τοπικές επιχειρήσεις.

Η σχολική κοινότητα περιελάμβανε όλους τους διδάσκοντες και το υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου, τους μαθητές/τις μαθήτριες και τους γονείς και κηδεμόνες τους. Η συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών και των γονέων αποδείχθηκε ιδιαίτερα επωφελής. Τα περισσότερα εμπόδια αντιμετωπίστηκαν μέσω της συνεργασίας και της αμοιβαίας υποστήριξης της σχολικής κοινότητας.

Οι εκπαιδευτικοί σημείωσαν ότι μια ισχυρότερη, πιο επικοινωνιακή σχολική κοινότητα ήταν πολύ χρήσιμη κατά τη διάρκεια του διαδικτυακού σχολείου, καθώς οι γονείς συχνά βοηθούσαν ο ένας τον άλλον και ακόμη και τους εκπαιδευτικούς να ξεπεράσουν τις προκλήσεις που προέκυπταν από την έλλειψη γνώσεων πληροφορικής.

Η αυτονομία των διευθυντών/διευθυντριών των σχολείων επέτρεψε στα σχολεία να καλύψουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις τοπικές ανάγκες και να λάβουν υπόψη το επίπεδο άνεσης των μελών της κοινότητας. Έτσι, οι λίγοι που δεν αισθάνονταν ασφαλείς να βρίσκονται ανάμεσα σε ανθρώπους μπορούσαν να μείνουν στο σπίτι τους χωρίς προβλήματα σχετικά με τις αναρρωτικές άδειες ή τις κοπάνες. Η αυστηρή πολιτική απαγόρευσης της μάσκας για τα παιδιά σε εθνικό επίπεδο βοήθησε επίσης τις κοινότητες να περάσουν αυτή την περίοδο με υψηλότερα επίπεδα ευημερίας.

Οι λειτουργίες των σχολείων επεκτάθηκαν πέρα από την εκπαίδευση και ενσωμάτωσαν ένα φάσμα υπηρεσιών, όπως η παροχή τροφίμων, η αναδιανομή οικιακών ειδών (συμπεριλαμβανομένων πλυντηρίων ρούχων και κρεβατιών), καθώς και οι λειτουργίες διαμεσολάβησης και συνηγορίας. Οι διατάξεις αυτές συνεχίστηκαν και κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών, αναγνωρίζοντας τις συνεχιζόμενες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν ορισμένες οικογένειες, και τα σχολεία συνεχίζουν τώρα να παρέχουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης στις οικογένειες ως "απάντηση για όλο το χρόνο" για την κάλυψη των τοπικών αναγκών, καθώς οι αυξημένες κοινωνικές παροχές που συμφωνήθηκαν για την περίοδο του κλειδώματος σταδιακά καταργούνται.

Επιπλέον, οι διευθυντές/διευθύντριες πιστεύουν ότι έχουν ανταποκριθεί επαρκώς στις νέες συνθήκες. Οι διευθυντές/διευθύντριες δήλωσαν ότι έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν. Ήταν πρόκληση να εφαρμόσουν την κοινωνικοποίηση, τη μετάδοση αξιών και την ηθική- η παιδαγωγική άλλαξε, αλλά διατήρησε τον χαρακτήρα της. Το κυριότερο είναι ότι οι άνθρωποι πρέπει να προσαρμόζονται άμεσα σε ένα περιβάλλον που αλλάζει ραγδαία.

Από την αρχή του κλεισίματος των σχολείων, όλες οι διδακτικές δραστηριότητες γίνονταν εξ αποστάσεως. Για την κατώτερη και ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση χρησιμοποιήθηκαν διαδικτυακές πλατφόρμες διδασκαλίας. Για τις ανώτερες τάξεις της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, χρησιμοποιήθηκε ένας συνδυασμός διαδικτυακής διδασκαλίας και χρήσης της τηλεόρασης. Η χρήση της τηλεόρασης ήταν μεγαλύτερη για τις πρώτες τάξεις της πρωτοβάθμιας και της προσχολικής εκπαίδευσης.

Πολύ λίγα παιδιά (2-10 ανά σχολείο) παρακολουθούσαν το σχολείο κατά τη διάρκεια της διαδικτυακής εκπαίδευσης και τους προσφερόταν μόνο επίβλεψη, όχι διδασκαλία. Τα μειονεκτούντα παιδιά που δεν διέθεταν ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή πρόσβαση στο διαδίκτυο μπορούσαν μερικές φορές να συμμετάσχουν στη διαδικτυακή εκπαίδευση χρησιμοποιώντας τους υπολογιστές του σχολείου, αλλά καθώς έπρεπε να ληφθεί υπόψη η κοινωνική απόσταση, μόνο ένα ή δύο παιδιά μπορούσαν να καθίσουν στην ίδια τάξη.

Όλα τα σχολεία παρέμειναν ανοιχτά για όσους είχαν ανάγκη, ιδίως για οικογένειες με πιο υποβαθμισμένες συνθήκες και για γονείς που είτε δεν μπορούσαν να εργαστούν από το σπίτι είτε έπρεπε να εργαστούν από το σπίτι χωρίς να τους ενοχλεί κανείς. Στις ανώτερες τάξεις υποστηριζόταν η συνεργατική διαδικτυακή διδασκαλία καθώς και η αυτορυθμιζόμενη μάθηση.

Τα σχολεία που συμμετείχαν στην έρευνα ανέπτυξαν μια μάλλον καθυστερημένη αποτελεσματική αντίδραση στην πανδημία, η οποία ξεκίνησε μόλις το 2021.

Οι ρόλοι των εκπαιδευτικών διευρύνθηκαν σημαντικά, και συχνά χωρίς όρια, ώστε να καλύπτουν τις λειτουργίες της εκπαίδευσης, των κοινωνικών υπηρεσιών και μερικές φορές των γονέων. Αυτό περιελάμβανε την ανάγκη να αποδέχονται αυξημένα επίπεδα σωματικών, ψυχικών και επαγγελματικών κινδύνων, χωρίς απαραίτητα να έχουν πρόσβαση σε πρόσθετη εξειδικευμένη κατάρτιση ή υποστήριξη.

Οι εκπαιδευτικοί ανέλαβαν έναν ιδιαίτερα απαιτητικό ρόλο κατά τη διάρκεια της περιόδου καραντίνας. Σε συνθήκες τεχνολογικής αναταραχής, κλήθηκαν να αναπτύξουν το κατάλληλο διδακτικό υλικό, να διδάξουν εξ αποστάσεως, να κάνουν επαναλήψεις και να επιτύχουν νέους μαθησιακούς στόχους - την ίδια στιγμή που ορισμένοι εκπαιδευτικοί δεν είχαν καθόλου γνώσεις πληροφορικής. Ως αποτέλεσμα, οι εκπαιδευτικοί βρέθηκαν ξαφνικά έξω από το διαδραστικό περιβάλλον διαβίωσης μιας τάξης, στο οποίο μπορούσαν μέχρι τότε να καθοδηγούν τους μαθητές/τις μαθήτριες τους, να μοιράζονται τα προβλήματά τους και με την παρουσία τους να τους καθησυχάζουν για τυχόν ανησυχίες που προκαλούσε η τρέχουσα πραγματικότητα.

Οι εκπαιδευτικοί έπρεπε να αναλάβουν διαφορετικούς ρόλους κατά τη διάρκεια του κλεισίματος των σχολείων. Την ίδια στιγμή που ο ρόλος τους ως εκπαιδευτικοί έπρεπε να ενσωματώσει νέες τεχνικές και να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί έπρεπε επίσης να λειτουργήσουν ως τεχνικοί, ψυχολόγοι, ενώ παράλληλα αντιμετώπιζαν τα δικά τους οικογενειακά ζητήματα. Το ζήτημα των ψηφιακών δεξιοτήτων και της ετοιμότητας ήταν επίσης πρωταρχικής σημασίας. Οι εκπαιδευτικοί είχαν δεξιότητες χρήσης υπολογιστών και εμπειρία στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση μέσω της συμμετοχής τους σε κάποια εξ αποστάσεως προγράμματα ή της σχετικής εκπαίδευσής τους. Αυτή η εμπειρία συνέβαλε στο να έχουν θετική και πολύ θετική στάση απέναντί της.

Παρά τον αυξανόμενο αριθμό ψηφιακών εργαλείων στις οικογένειες, η κατάσταση εξακολουθεί να μην είναι ιδανική, σύμφωνα με τις αφηγήσεις των ανώτερων εκπαιδευτικών. Οι "χάρτινες" και τηλεφωνικές λύσεις δεν οδήγησαν σε ικανοποιητικά αποτελέσματα: οι εκπαιδευτικοί δεν ήταν σε θέση να σημειώσουν πρόοδο. Ο απελευθερωμένος χρόνος και η ενέργεια των εκπαιδευτικών χρησιμοποιήθηκαν για να χειριστούν τις κάπως χαοτικές καθημερινές διαδικασίες της διαδικτυακής εκπαίδευσης. Αυτό δεν αλλάζει με κανένα από τα σεμινάρια που έχουν ως στόχο να εκπαιδεύσουν τους λεγόμενους ψηφιακούς μετανάστες (εκπαιδευτικούς) ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που απαιτεί η κατάσταση.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών δεν άλλαξε σημαντικά, αν και η χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών έγινε κάπως πιο διαδεδομένη. Το υπουργείο παρακολουθούσε τις σχετικές ανάγκες των εκπαιδευτικών και προσπαθούσε να τις καλύψει σε συνεχή συνεργασία με τους επαγγελματίες.

Ενώ όλα τα σχολεία έπρεπε να αναπτύξουν μια διαδικτυακή προσφορά για την πλειοψηφία των μαθητών/μαθητριών, δεν υπάρχει σταθερή άποψη σχετικά με τη μελλοντική αξία της ψηφιακής μάθησης ως συνέπεια της διαδικτυακής μάθησης μέσω της πανδημίας. Οι ηγέτες εξέφρασαν μια σειρά από απόψεις σχετικά με την αξία και τον σκοπό της ψηφιακής εκπαίδευσης στο σχολικό τους πρόγραμμα σπουδών, οι οποίες ήταν σε μεγάλο βαθμό συνδεδεμένες με τις αντιλήψεις τους για το τοπικό πλαίσιο και τα χαρακτηριστικά της κοινότητάς τους.

Η προσφορά tablet στους μαθητές/στις μαθήτριες από το Υπουργείο Παιδείας μπορεί να θεωρηθεί μοναδική ενέργεια. Η δράση αυτή συνεχίζεται μέχρι σήμερα, βοηθώντας αρκετά παιδιά.

Οι εκπαιδευτικοί έπρεπε να υιοθετήσουν τη χρήση νέων παιδαγωγικών μεθόδων και στρατηγικών καθώς και τεχνικών διαχείρισης της τάξης. Οι διευθυντές/διευθύντριες έπρεπε να υποστηρίξουν τη σχολική κοινότητα, ενώ ήταν οι μόνοι που μπορούσαν να μεταβούν στα σχολεία. Η παροχή από το Υπουργείο Παιδείας ταμπλετών και φορητών υπολογιστών ήταν πολύ σημαντική.

Η συνολική εικόνα μας δείχνει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα απλά δεν είναι έτοιμο να εκπληρώσει σωστά τον σκοπό του σε περίπτωση κλεισίματος των σχολείων και μετάβασης σε ψηφιακές τάξεις.

Οι Κάτω Χώρες είναι καλά εξοπλισμένες και οι μαθητές/μαθήτριες έχουν συνηθίσει στην ανεξάρτητη εργασία με τη χρήση ψηφιακών μέσων, ενώ δεν επικεντρώνονται μόνο στη σχολική μάθηση. Οι δήμοι υποστήριξαν όσους έχουν ανάγκη από ψηφιακά εργαλεία.

Υπήρχε τεράστια έλλειψη ψηφιακών υποδομών στα γενικά σχολεία, αλλά σε μικρότερο βαθμό στα επαγγελματικά σχολεία. Σημαντικές δυσκολίες εντοπίστηκαν επίσης στον καθορισμό μέτρων για τη συνέχιση των σχολικών υπηρεσιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Σε αντίθεση με τις προσδοκίες γύρω από τους ρόλους και τις ταυτότητες των εκπαιδευτικών, η διαμόρφωση αντιλήψεων γύρω από τη μάθηση επικεντρώθηκε γύρω από το "προ-πανδημικό" πρόγραμμα σπουδών, με συζητήσεις γύρω από τα "κενά" και τα "ελλείμματα" της μάθησης να κινητοποιούνται συχνά.

Η στροφή προς την ψηφιακή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση ήταν μια πρόκληση. Τα εμπόδια που εμποδίζουν έναν εκπαιδευτικό να κάνει χρήση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι τεχνικά προβλήματα, ηθικά ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων και πνευματικών δικαιωμάτων, ζητήματα κοινωνικοποίησης και ενεργού συμμετοχής των μαθητών/μαθητριών, αμφιβολίες για το μέλλον των εκπαιδευτικών και ζητήματα που σχετίζονται με την ίδια την εξ αποστάσεως εκπαίδευση (προετοιμασία εκπαιδευτικού υλικού, χρήση ειδικού λογισμικού). Παρ' όλα αυτά, η συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών έχει αποδειχθεί επωφελής.

Ο μόνος εύλογος στόχος που θα μπορούσαν να επιδιώξουν ήταν να διατηρήσουν τις γνώσεις που είχαν διδαχθεί πριν από την πανδημία Covid-19. Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η έλλειψη πρωτοκόλλων σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών και την προσαρμογή του στις ψηφιακές τάξεις. Αυτό είναι ένα ζήτημα ιδιαίτερα στην περίπτωση των νεότερων που έπρεπε να μάθουν ανάγνωση, γραφή και λογισμό μέσω διαδικτύου.

Η κυβέρνηση υπογράμμισε τη σημασία του να είστε όσο το δυνατόν περισσότερο μαζί και να βρίσκεστε σε εξωτερικούς χώρους, εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρχει περισσότερη συνεργατική μάθηση και επίσης σε τομείς που δεν είναι απαραίτητα στο πρόγραμμα σπουδών. Η έρευνα δείχνει μια μικρή μείωση της διδακτικής μάθησης για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, η οποία είναι κατανοητή, καθώς η ηλεκτρονική μάθηση δεν είχε προτεραιότητα για αυτή την ηλικιακή ομάδα, αντίθετα δόθηκε κίνητρο για μη τυπική και άτυπη μάθηση.

Υπήρξε σημαντική εστίαση στο θέμα και το περιεχόμενο, αλλά λιγότερο στους μαθητές/στις μαθήτριες.

Τα σχολεία δίνουν πλέον μεγαλύτερη σημασία στην ευημερία των μαθητών/μαθητριών και του προσωπικού και την ενσωματώνουν στην καθημερινή τους παροχή με διάφορους τρόπους. Για ορισμένα σχολεία πρόκειται για νέες προσθήκες, ενώ για άλλα επεκτείνουν ή αναπτύσσουν δραστηριότητες που υπήρχαν πριν από το Covid. Παραδείγματα περιλαμβάνουν: ενσωμάτωση της ευημερίας στο πρόγραμμα σπουδών τους, επέκταση των προγραμμάτων εμπλουτισμού μετά το σχολείο, ενσωμάτωση των διαδικτυακών κοινωνικών συγκεντρώσεων του προσωπικού και συνέχιση του κοινοτικού συμβουλίου που επικεντρώνεται στην απόδοση και την ευημερία των μαθητών/μαθητριών. Υπήρχαν πολλοί άγνωστοι ως προς τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών, όπως η επίδραση των θανάτων στις σχολικές κοινότητες και οι συνθήκες φτώχειας που βίωσαν πολλά παιδιά. Όλα τα σχολεία δήλωσαν ότι οι σχέσεις του προσωπικού και της μαθητικής κοινότητας μέσα στο σχολείο είχαν γίνει στενότερες ως αποτέλεσμα της πανδημίας.

Η εκπαιδευτική κοινότητα απέδειξε πόσο ισχυρή είναι και κατάφερε να αντιμετωπίσει αυτή τη μοναδική κατάσταση.

Οι ισχυροί δεσμοί μεταξύ όλων των μελών της σχολικής κοινότητας αποτέλεσαν τον ακρογωνιαίο λίθο για την υπέρβαση αυτής της μοναδικής κατάστασης. Η συνέχιση της σχολικής ζωής, ακόμη και σε μια τόσο διαφορετική κατάσταση, ήταν πολύ σημαντική για την ευημερία και την ψυχική υγεία των μελών της.

Η κατάσταση αυτή δεν είναι πολύ καλύτερη ούτε στην περίπτωση των ψηφιακών ιθαγενών (μαθητών/μαθητριών ή ακόμη και γονέων). Ορισμένοι ερωτηθέντες εξέφρασαν την έκπληξή τους για την αδυναμία των παιδιών να αναζητήσουν επαρκώς πληροφορίες ή να αξιοποιήσουν σωστά τις ψηφιακές συσκευές που τους παραχωρήθηκαν για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Η αυτονομία των σχολείων επέτρεψε την παροχή εκπαίδευσης στο σχολείο για όλους όσοι είχαν ανάγκη. Αποδείχθηκε ότι ήταν μια επιτυχημένη προσέγγιση με καλύτερα επίπεδα ψυχικής υγείας, ευημερίας και ικανοποίησης, ενώ δεν υπήρξαν αρνητικές επιδημιολογικές συνέπειες.

Παρατηρήθηκε ότι η πανδημία σήμαινε ένα άνοιγμα για ορισμένους/ες μαθητές/μαθήτριες με διαφορετικές ανάγκες, δηλαδή ένα λιγότερο αυταρχικό καθεστώς σε περιόδους πανδημίας.

Οι ορισμοί της ευαλωτότητας μεταβλήθηκαν και διευρύνθηκαν: η επισιτιστική και ψηφιακή φτώχεια επηρεάζουν πολύ περισσότερες ομάδες από ό,τι είχαν προβλέψει τα σχολεία/από ό,τι ήταν ορατό προηγουμένως. Δόθηκε λιγότερη έμφαση σε συγκεκριμένες ομάδες, όπως οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο, και μια πολύ ευρύτερη κατανόηση της διατομεακής ευαλωτότητας. Τα παιδιά και οι νέοι με ειδικές ανάγκες αναφέρθηκαν ως ιδιαίτερα επηρεαζόμενα, ωστόσο φάνηκε να υπάρχει αβεβαιότητα ως προς το τι σημαίνει αυτό για τα παιδιά με ειδικές ανάγκες που παρέμειναν στο σπίτι τους κατά τη διάρκεια των λουκέτων.

Οι εκπαιδευτικοί και τα σχολεία μπορεί να έχουν καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να κρατήσουν τα παιδιά μακριά από την υβριδική εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Παρόλα αυτά, τα παιδιά από χαμηλό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και οικογένειες με χαμηλό εισόδημα βίωσαν την ανισότητα και έμειναν για λίγο εκτός της υβριδικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Σε κάποιο βαθμό, το φαινόμενο αυτό άρχισε να αποδυναμώνεται με την πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας να παρέχει tablets στα παιδιά που τα χρειάζονταν για να συμμετάσχουν στην υβριδική εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Πρέπει να σημειωθεί ότι όσον αφορά τους μαθητές/τις μαθήτριες, περισσότερες δυσκολίες αντιμετωπίστηκαν με τα ευάλωτα παιδιά και τα παιδιά που κινδυνεύουν με αποκλεισμό, τα οποία ήταν πιο πιθανό να μείνουν εκτός του πλαισίου των ΤΠΕ, αυτό συνέβη σε δύο από τα τρία σχολεία. Επιπλέον, υπήρχαν δυσκολίες με την πρόσβαση στο διαδίκτυο ή τη χρήση υπολογιστών- το ζήτημα αυτό επιλύθηκε σταδιακά με τη βοήθεια του Υπουργείου Παιδείας, των συλλόγων γονέων ή άλλων τοπικών οργανώσεων.

Μια από τις βασικές πτυχές της σημερινής κατάστασης είναι η ενσωμάτωση των ψηφιακών εργαλείων στην εκπαίδευση εκτός σύνδεσης. Αν και, από τη μία πλευρά, αυτό δημιουργεί μια ευκαιρία για τα περισσότερα παιδιά να προλάβουν ευκολότερα τη διδακτέα ύλη, πολλά αντιμετωπίζουν εμπόδια που εξακολουθούν να υπάρχουν κατά την πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα μέσω διαδικτύου.

Ήταν μια κατανοητή, αλλά κακή απόφαση να μην διεξαχθούν οι απολυτήριες εξετάσεις το 2020. Πολλοί/ές μαθητές/μαθήτριες αντιμετώπισαν δυσκολίες λόγω περιστάσεων εκτός σχολείου, όπως η (προσωρινή) απώλεια της εργασίας τους ή η αναδιοργάνωση του νοικοκυριού τους λόγω μετακόμισης ηλικιωμένων συγγενών τους.

Η παρατήρηση ανέφερε ότι οι ιδιαίτερα ευάλωτοι/ες μαθητές/μαθήτριες κινδυνεύουν να χαθούν εντελώς. Αποδείξεις ότι ο κίνδυνος δεν αφορά μόνο τον μεταναστευτικό πληθυσμό, αλλά και εκείνους που προέρχονται από ομάδες με χαμηλότερο επίπεδο κοινωνικοοικονομικών πόρων.

Οι διευθυντές/διευθύντριες των σχολείων δυσκολεύονταν να συμβαδίσουν με τις συχνά μεταβαλλόμενες κυβερνητικές οδηγίες και λειτουργούσαν ως αυτόνομοι παράγοντες από πολλές απόψεις. Η λήψη αποφάσεων για τα σχολεία του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν διαφορετική ανάλογα με τον τύπο διακυβέρνησης των σχολείων. Τα σχολεία που ανήκαν σε μεγαλύτερες ακαδημαϊκές εταιρείες είχαν πρόσβαση σε περισσότερους μηχανισμούς υποστήριξης, όπως ψηφιακές συσκευές, και η ερμηνεία των κυβερνητικών οδηγιών γινόταν από ανώτερα στελέχη της εταιρείας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν υπήρχαν "κλεισίματα" σχολείων: όλα τα σχολεία άνοιξαν αμέσως μετά τις κυβερνητικές ανακοινώσεις για το κλείσιμο των σχολείων και η λήψη αποφάσεων/ηγεσία των σχολείων συνεχίστηκε και κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών.

Όσον αφορά την Πάτρα, το COVID-19 άλλαξε αποφασιστικά τον τρόπο με τον οποίο οι διευθυντές/διευθύντριες διαχειρίζονταν το σχολείο. Η διαδικασία αυτή έγινε εξ αποστάσεως από τους/ις διευθυντές/διευθύντριες. Η πανδημία φαίνεται ότι επιβάρυνε τους/ις διευθυντές/διεθύντριες και οι υποχρεώσεις τους αυξήθηκαν.

Η κατάσταση στο πλαίσιο του κλεισίματος των σχολείων αποδείχθηκε πολύ δύσκολη για τους/ις διευθυντές/διευθύντριες των σχολείων. Ειδικά στην Ελλάδα, όπου τα σχολεία δεν έχουν αυτονομία, οι διευθυντές/διευθύντριες των σχολείων έπρεπε να "ζογκλέψουν" μεταξύ των επίσημων οδηγιών και της πραγματικότητας της σχολικής τους κοινότητας.

Μη λαμβάνοντας καμία ουσιαστική βοήθεια από την κυβέρνηση, το προσωπικό των σχολείων μπορεί μόνο να ελπίζει ότι ο αριθμός των μολύνσεων θα παραμείνει χαμηλός, αποφεύγοντας έτσι περαιτέρω αποκλεισμούς. Παρόλο που το κράτος ήταν πιο επιεικές με τις διοικητικές απαιτήσεις, αυτό δεν βοήθησε πολύ.

Οι Κάτω Χώρες ήταν μία από τις λίγες χώρες που δεν έκλεισαν πλήρως τα σχολεία και δεν είχαν εντολές μάσκας για τα παιδιά.

Παρά τις συχνές ψηφοφορίες που πραγματοποιούνται από το διδακτικό προσωπικό για την αντιμετώπιση της κατάστασης κρίσης, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη σαφήνειας όσον αφορά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Συγκεκριμένα, δεν είναι σαφές εάν υπάρχουν αρχικές συζητήσεις σχετικά με τα νέα μέτρα ή εάν τα μέτρα αυτά μπορούν να εφαρμοστούν ανεξάρτητα, χωρίς προηγούμενη συζήτηση.

Υπήρχαν συναισθηματικές διαφορές που είχε η πανδημία στα σώματα των CYP στους σχολικούς χώρους. Όλα τα σχολεία χρειάστηκε να διαχειριστούν τα σώματα/χώρους μέσα στα σχολεία με νέους τρόπους, όπως "φούσκες", μάσκες, εξετάσεις. Τα μικρότερα παιδιά είχαν επηρεαστεί όσον αφορά τη μυϊκή ανάπτυξη (π.χ. τη δύναμη του κορμού). Το άγχος ήταν ένας ιδιαίτερος παράγοντας μεταξύ του γυμνασίου και του κολλεγίου όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στους σχολικούς χώρους, όπως η κοινωνική απομάκρυνση.

Κατά το κλείσιμο των σχολείων και το άνοιγμά τους, ακολουθήθηκε αυστηρά το πρωτόκολλο που όρισε ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας. Για να εισέλθει ένας μαθητής/μια μαθήτρια, εκπαιδευτικός ή γονέας στο σχολείο, έπρεπε να φορέσει μάσκα και να παρουσιάσει αρνητικό αυτοέλεγχο. Διαφορετικά, η είσοδος δεν επιτρεπόταν.

Κατά τη διάρκεια του κλεισίματος των σχολείων, μόνο οι διευθυντές/διευθύντριες των σχολείων είχαν πρόσβαση σε αυτά. Η κοινωνική διάσταση των σχολικών χώρων χάθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά.

Τα περισσότερα σχολεία στην Ουγγαρία εξακολουθούν να μην επιτρέπουν στους γονείς να εισέλθουν στο σχολικό κτίριο. Η εμπλοκή των γονέων είναι μια πολύ νέα έννοια στην ουγγρική εκπαίδευση και οι κανονισμοί COVID ενίσχυσαν περαιτέρω την ακαμψία του συστήματος που προσπαθεί να κρατήσει τους γονείς έξω από κάθε έννοια.

Σε πολλά μέρη, ιδίως στις μεγάλες πόλεις, τα σχολεία ενσωματώθηκαν περισσότερο στην τοπική κοινωνία ανοίγοντας τους υπαίθριους χώρους τους 24 ώρες το 24ωρο για τους ντόπιους. Αυτή η πρακτική έχει παραμείνει σε ισχύ με τις αυλές να χρησιμοποιούνται από τα παιδιά των σχολείων κατά τη διάρκεια του σχολικού ωραρίου και από τις τοπικές κοινότητες μετά το πέρας του ωραρίου και τα Σαββατοκύριακα.